Yeşilçam’ın “iyi kalpli dostu”: Süleyman Turan

Türk sinemasında “iyi kalpli dost” rolleriyle hafızalara kazınan oyuncu, karikatürist ve çizer Süleyman Turan’ın vefatının üzerinden 6 yıl geçti.

İstanbul Kadıköy’de 19 Kasım 1936’da dünyaya gelen Turan, birinci ve orta tahsilini Kadıköy’de, lise eğitimini ise Haydarpaşa Lisesi’nde tamamladı. Küçük yaşlarda sanata ilgi duyan usta oyuncu, fotoğraf atölyelerine katılarak çizim çalışmalarına başladı.

Turan, liseyi bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi İngiliz Filolojisi Kısmı’na girdi ancak mezun olmadan üçüncü sınıfta okulu bıraktı.

Liseden sonra yedek subay olarak askere giden Turan, istekli olarak Kore Savaşı’nda misyon yaptı.

“Asla dürüstlükten şaşmadım”

Turan, Kore Savaşı’nda görevli Türk birliği içindeyken tiyatroya ilgi duydu. NATO askerleri ortasında düzenlenen bir tiyatro müsabakasına asker arkadaşlarıyla katılan sanatçı, müsabakadan birincilikle döndü.

Sahne sanatlarına ilgisi giderek artan oyuncu, Tokyo’da bir gece kulübünde gerçekleşen sinema çekimine şahit olarak, Brezilya-Japonya ortak üretimi bu sinemada figüranlık yaptı.

Askerden sonra Uzak Doğu ve Amerika’da bir müddet daha hayat sürdüren sanatçı, yaptığı bir açıklamada, şunları söylemişti:

“Bizim kümeyle birlikte dönmedim. Bu da benim Japonya, Amerika, Almanya ve Azor Adaları’nda çok uzun bir müddet daha dolaşmamı sağladı. Sonra geldim. Bir iki sefer da ‘Parasız nasıl gidilir?’ denedim. Onu da yaptım sonra. Birincisinde param vardı. İkincisinde bir gofret alınca bitecek kadar param vardı lakin oldu, gittim, geldim. Asla dürüstlükten şaşmadım. Ufacık ufacık esprilerle, hoşluklarla götürdüm, keyifliydi. Her şeyi parayla halletmekten daha keyifliydi. Bunların hepsi 1963’ten önceydi. Sonra döndüm. İnsanın içinde daima farklı şeyler yapmaya zorlayan bir potansiyeli var. Bu potansiyelin, ilişkin olduğu yere kanalize edilmesi gerekiyor. Onun arayışı içinde oldum. Bu, sanat olur diye düşünüyordum, kreatif bir şey yani. Bir şeyler üretmek gerekiyor. Sonra fotoğraf çalışmalarımı profesyonel hale getirdim. Ondan sonra 1962’de de tiyatro serüveni başladı.”

Usta sanatçı, tiyatro oyuncusu Saim Alpago’nun kurduğu Selim Naşit, Altan Karındaş, Erdoğan Sıcak, Gürdal Onur, Üner İlsever ve Tülin Oral’ın yer aldığı özel tiyatroya sık sık gitti ve akabinde birinci sefer bir tiyatro oyununda İstanbul’da sahneye çıktı.

“Koçum Benim”de Ayhan Işık’la oynadı

Tiyatroda bütün rolleri ezberleyen Turan, bir açıklamasında, “Ben Gürdal’ın âlâ arkadaşıyım. Gidiyorum, geliyorum kulise. Meraklıyım da. Bir oyun oynuyorlar. Ben onu seyrederken ezberledim falan. Bir gün Selim Naşit gelmedi. Saim Bey beni yakaladı ve sahneye atıverdi. İnanılır üzere değildi. Vahim bir şey. Ondan sonra tiyatro başladı.” değerlendirmesinde bulunmuştu.

Başarılı oyuncu, 1963’te “Ses” mecmuasının açtığı müsabakayı kazanarak sinemaya adım attı. Birebir yıl müsabakada Ajda Pekkan ile Ediz Hun birinci seçildi.

Süleyman Turan’ın sinema mesleği, Osman Seden’in yönettiği, başrollerinde Türkan Şoray, Tamer Yiğit, Öztürk Serengil ve Hulusi Kentmen’in olduğu “Sayın Bayan” isimli sinemayla başladı. Küçük bir rolü olan Turan, sonraki sineması “Koçum Benim”de ise Ayhan Işık’la oynadı.

Genellikle “esas oğlanın sadık dostu” karakterlerini canlandıran Turan, sevecen ve samimi tiplemeleriyle Türk izleyicisinin beğenisini kazandı.

Kariyeri boyunca yaklaşık 200 sinemada rol alan sanatçı, “Dikkat Kan Aranıyor” (1970), “Yarın Son Gündür” (1971) ve “Güllü” (1972) isimli üretimlerdeki performansıyla hafızalarda yer edindi.

“Bir ayrıcalık üzere geliyor bana Kadıköylü olmak”

Bir devir mecmua ressamı olarak çalışan Turan, sinemaların dışında uzun vakit karikatür ve fotoğraf yaptı. Çizimleri “Akbaba” mecmuasında yayımlandı.

Turan, Akşam gazetesinde çizgi roman çizmeye başladı. Senaryoları da yazan Turan, bu ortada afişler ve kitap kapakları yaptı, Sabah gazetesinde 15 yıldan uzun müddet çizgi roman çizdi.

Usta oyuncu, 1971’de Yılmaz Güney ile oynadığı “Yarın Son Gündür” isimli sinemadaki rolüyle 9. Antalya Sinema Şenliği, “Güllü”deki rolüyle 1972’de gerçekleşen Antalya Sinema Şenliği’nde “En Düzgün Yardımcı Erkek Oyuncu” mükafatına layık görüldü.

Birkaç sene sinemadan uzak kalan Turan, bu devirde çizgi roman ve senaryo müellifliği yaptı.

TRT’den gelen bir teklifi kıymetlendirerek sesli çekilen birinci dizi sinemalardan “Sarıpınar 1914″te oynayan Turan, “Dönme Dolap” (1983), “Baş Belası” (1982) ve “Sevgili Dayım” (1977) sinemalarının de senaryolarını kaleme aldı.

Süleyman Turan, her fırsatta Kadıköylü olmakla övünürken, bir açıklamasında Kadıköy sevgisini şu sözlerle aktarmıştı:

“Bir ayrıcalık üzere geliyor bana Kadıköylü olmak. İstanbul’da bu türlü semtler vardır. Gariptir, oralar daima sanatçı yetiştiren muhitler üzeredir. Kadıköy kocaman bir dünyaydı. İstanbul tarafını pek bilmezdik. Ben üniversiteye başlayana kadar sahiden bilmiyordum.”

Canlandırdığı rollerle Türk izleyicisinin beğenisini kazanan sanatçı Süleyman Turan, 10 Eylül 2019’da İstanbul’da vefat etti.

Yönetmen Tunç Başaran, 1966’da sinema çekimleri sırasında arkadaş olduğu Turan için İKSV tarafından Onur Mükafatı aldığı sırada, şunları söylemişti:

“Hiç ayrılmadık. Benim en çok çalıştığım aktör Süleyman, Süleyman’ın en çok çalıştığı direktör de bendim. Çok düzgün aktördür. Her türlü rolün altından kalkar, harikası arar, oynadığı sahneleri beğenmez, tekrar çekimini ister. Büyük foto yöneticimiz Kriton İlyadis onun için bir sette ‘Tunç, bilirsin bu adam çok sinematografiktir.’ demişti. Oyuncudur o lakin ressamdır birebir vakitte. Çizgi romanlarıyla da ünlüdür. Bir de sabahları uyanamamasıyla… O benim vazgeçemediğim oyuncudur. İhtiyarlamayan delikanlısıdır Türk sinemasının. Türk sinemasının büyük yararıdır. Turanların turanı, baş turan. Sinemamız Süleyman Turan üzere bir aktöre sahip olduğu için gurur duymalıdır. Ben onunla gurur duyuyorum.”

About The Author

admin

See author's posts