Uzmanlara nazaran, İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın Zengezur Koridoru açıklaması yapan bir yaklaşımın sinyali

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın Zengezur Koridoru üzere mevzular hakkında “endişe edilmesine gerek yok” bildirisini pahalandıran uzmanlar, bu açıklamanın yapan bir yaklaşım taşıdığını tabir etti.

???????Pezeşkiyan, dün yaptığı açıklamasında, komşu ve bölge ülkeleriyle geliştirilen bağlara dikkati çekerek, Zengezur Koridoru üzere hususlar hakkında kaygı edilmesine gerek olmayacağını ve bu mevzularda İran‘daki hassasiyetlerin azaltılması gerektiğini söylemişti.

İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, “Komşularımız ve bölge ülkeleriyle bağlarımızı ve işbirliğimizi geniş bir perspektiften değerlendirdiğimizde ülkenin kuzeybatısındaki hudut geçişleri üzere ayrıntılı hususlar hakkında endişelenmemize gerek yok.” Tabirlerini kullanmıştı.

Bu açıklama sonrasında Pezeşkiyan, İran‘da birtakım muhafazakarlar tarafından Zengezur Koridoru konusunu hafife almak ve yabancı güçlerin İran‘ı çevreleme gayretlerini görmezden gelmekle suçlandı.

AA muhabirine konuşan İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) Lideri Doç. Dr. Serhan Afacan, İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın Zengezur Koridoru ile ilgili açıklamalarını, “Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın halihazırda bahse daha olumlu yaklaşması” ve “13 Haziran’da İsrail’in İran’a saldırısı sonrasında Tahran idaresinin yine pozisyonlanma çabası” olarak yorumladı.

Afacan, “Uzun görüşmelerin akabinde Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın halihazırda hususa daha olumlu yaklaştığı biliniyor.” dedi.

Bu noktada Paşinyan’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmek üzere 20 Haziran’da gerçekleştirdiği İstanbul ziyareti kapsamında Türkiye’deki Ermeni topluluk ile bir ortaya geldiğinde yaptığı açıklamaları hatırlatan Afacan, “Paşinyan, ‘Barış Kavşağı’ olarak isimlendirdiği projenin bir formda gerçekleşeceğini belirterek, Türkiye’nin bunu Büyük Turan gayesinin kesimi olarak gördüğü tezleriyle ilgili ‘Gelsinler, geçsinler. Bunda ne kötülük var?’ demişti.” halinde konuştu.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Paşinyan ortasında 10 Temmuz’da Abu Dabi’de yapılan 5 saatlik kritik görüşmenin de yapan bir atmosferde geçtiğini ve inanç artırıcı tedbirler ile ikili görüşmelerin devam ettirilmesi tarafında mutabakata varıldığını hatırlatan Afacan, “ABD ve hatta Rusya’nın da projeye olumsuz yaklaşmadığı hesaba katılırsa İran artık itirazlarının gidişatı değiştirmeyeceğini biliyor. Tahran’ın birkaç yıldır lisana getirdiği ‘sınırların değiştirilmesine karşıyız’ tavrında ısrar etmesi Erivan’da bile karşılık bulmuyor. Hasebiyle Pezeşkiyan’ın açıklaması İran’ın daha gerçekçi ve sürecin dışında kalmamaya dönük bir harekettir.” dedi.

İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın açıklamasına ait hesaba katılması gereken bir öteki faktörün de 12 günlük İran-İsrail çatışması sonrası Tahran’ın dış siyasetinde yine pozisyonlanma uğraşı olduğunu belirten Afacan, İsrail’le çatışma sonrasında İran’da dış siyaset gündeminin nükleer diplomasi ve ABD ile müzakerelere dönülüp dönülmeyeceğinin yanı sıra bölgesel bahislerin da değerli bir yer tuttuğunun altını çizdi.

Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın Birinci Yardımcısı Muhammed İstek Arif’in “Komşu ve bölge ülkeleriyle bağların geliştirilmesi, İran İslam Cumhuriyeti için artık bir taktik değil, bir strateji haline gelmiştir. İş birliklerinin gelişimi önündeki pürüzlerin değerlendirilip ortadan kaldırılması için uygulayıcı bir çalışma kümesi oluşturulmalıdır.” açıklamasını hatırlatan Afacan şunları söyledi:

“Tahran’ın Irak’ın Kalkınma Yolu Projesi’ne ve Zengezur Koridoru’na karşı çıkarak bu stratejisini hayata geçirmesi mümkün değildir. Bu noktada Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Azerbaycan’da düzenlenen Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 17. Doruğu dönüşünde hususa ait yaptığı kıymetli açıklamayı hatırlamakta fayda var. Erdoğan, ‘Ermenistan, başlangıçta Zengezur Koridoru’na karşı çıksa da ekonomik entegrasyona katılmak için daha esnek bir yaklaşım sergiliyor. Bu bölgenin kalkınması yalnızca Azerbaycan için değil, Ermenistan için de, bizim için de, İran ve öteki ülkeler için de bir fırsattır.’ tabirlerini kullanmıştı.”

Pezeşkiyan’ın da bu minvalde mevzuya yaklaştığını lisana getiren Afacan şunları kaydetti:

“Özetle söylemek gerekirse İran’da ülkenin geleceğine ait ‘küçük olsun bizim olsun’ mantığından hareket edenlerle ‘iş birliğine dayalı ve müspet angajmanı’ önceleyen yaklaşım ortasında uzun müddettir görülen fakat halihazırda daha da barizleşen ve gelecekte de kaçınılmaz olarak sertleşecek bir ayrışma olduğu kanısındayım. Bu nedenle Pezeşkiyan’ın Zengezur Koridoru açıklamasının ikinci yaklaşımı yansıttığını ve İran’ın önümüzdeki süreçte peyderpey bu tarafta bir dış siyaset inşa etme yoluna gideceğini gözlemliyorum. Bu nedenle kısa müddet içinde İran’ın Kalkınma Yolu’na yaklaşımı da daha müspet bir mahiyet kazanacaktır.”

Milli İstihbarat Akademisi Lider Yardımcısı Dr. Hakkı Uygur, Pezeşkiyan’ın Zengezur koridoruna ait sözlerini, İran’ın kendi jeopolitik pozisyonunu güçlendirecek adımlar atmak isteğiyle açıkladı.

Uygur, “İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın Zengezur koridorunu ima eden ve ‘bu çeşit projelerden çekinmemize gerek yok’ minvalindeki açıklaması değerli. Çünkü birtakım İranlı yetkililerin 2020’deki Karabağ Savaşından beri tez ettiklerinin tersine mezkür koridor, İran’ın ulusal çıkarlarına hiçbir ziyan vermiyor.” halinde konuştu.

Küresel bağlantısallık ve lojistik projelerinin birbiri ile rekabet ettiği bir ortamda İran’ın da bölgenin değerli bir ülkesi olarak kendi jeopolitik pozisyonunu güçlendirecek adımlar atmak istediğini lisana getiren Uygur, “İran bölgesel projelerden dışlandığını düşündüğünde sert reaksiyonlar verebiliyor. Yeniden de bu durum son analizde Zengezur koridorunun Azerbaycan ve Ermenistan ortasında ikili bir muahedeye bağlı olduğu gerçeğini değiştirmiyor.” dedi.

Pezeşkiyan’ın “yapıcı” açıklamasında 13 Haziran’da İsrail’in İran’a saldırısı sonrasında ortaya çıkan bölgesel denklemin bulunma ihtimalinin olduğuna işaret eden Uygur şöyle devam etti:

“İran basınındaki kimi temelsiz suçlamaların bilakis Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan üzere İran’ın yakın geçmişte gerginlikler yaşadığı bölge ülkelerinin 12 gün savaşı esnasında İran’ın güvenliğini ve istikrarını önceleyen durumlar alması Tahran’daki birtakım çevrelerin ulusal güvenlik algılarını gözden geçirmiş olmalarına neden olabilir.

Dolayısıyla kimi muhalif isimlerin tersine Pezeşkiyan’ın son açıklamalarının kendisinin etnik kökeniyle bir bağlantısı bulunduğu kanısında değilim. Tersine İran’ın güvenlik önceliklerini göz önüne alan rasyonel bir açıklama olarak değerlendiriyorum.”

Azerbaycan ve Ermenistan’ın uzlaşması halinde İran’ın propaganda kampanyalarının bir sonuç vermeyeceğini vurgulayan Uygur, “Tahran’ın bölgesel gelişmeler konusundaki maksimalist tavrı kendisi için çok değerli komşularını kaybetmesine yol açabilir. ABD, Avrupa Birliği ve İsrail tarafından hem ekonomik hem de askeri kuşatma altındaki bir ülke için bunun sonuçları ağır olabilir.” biçiminde kaydetti.

About The Author

admin

See author's posts