Asırlara mühür vuran mimar: Koca Sinan

Mimar Sinan, Osmanlı İmparatorluğu’nun karar sürdüğü birçok kentte yaptığı ve yüzyıllardır ayakta duran yapıtlarla hayranlık uyandırmaya devam ediyor.

AA muhabirinin kaynaklardan derlediği bilgiye nazaran, Kayseri’nin Ağırnas köyünde 1490’da dünyaya gelen Sinan, Yavuz Sultan Selim devrinde devşirme olarak İstanbul’a getirildi.

Yavuz Sultan Selim’in 1516’da başlayan Mısır seferine katılarak bölgedeki mimari yapıtları tanıma imkanı bulan Sinan, Selçuklu ve Safevi periyodu yapılarının yanı sıra bölgedeki antik yapıları da inceledi. Böylelikle mimari-şehir ilgileri ile kent planlaması mevzularında değerli birikim elde etti.

Kanuni Sultan Süleyman devrinde ise yeniçeri olan Sinan, 1521 Belgrad ve 1522 Rodos seferlerine katıldıktan sonra başarılarıyla yükseldi.

Irakeyn seferi sırasında 1534’te Lütfi Paşa’nın buyruğuyla Tatvan’da Van Gölü kıyısında 3 kadırga inşa eden Sinan, yönetimini de üstlendiği bu gemileri top, tüfek üzere silahlarla donatarak Safevi birliklerinin durumu hakkında bilgi topladı.

Bir ırmak üzerine 13 günde kurduğu köprü baş mimarlık getirdi

Kanuni Sultan Süleyman’ın birçok seferinde yakınında bulunup, hizmet eden Sinan’ın asıl maksadı ise mimarlık yapmaktı.

Yine Sadrazam Lütfi Paşa’nın görevlendirmesiyle 1538’de Kara Boğdan (Moldova) seferinde Prut Irmağı üzerine 13 günde yaptığı köprüyle Yasal’ın takdirini kazanarak baş mimarlık makamına getirildi.

Mimar Sinan, baş mimarlık vazifesini Yasal Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat periyotlarında 49 yıl yerine getirdi.

Süleymaniye’nin yanı başında mütevazı türbe

Mimar Sinan, yaklaşık bir asırlık ömrünün son devrine kadar çalışmalarını şevkle sürdürüp, 1588’de İstanbul’da vefat etti. Üstten bakıldığında bir pergel görünümlü türbesi, en kıymetli yapıtlarından Süleymaniye Külliyesi’nin çabucak yanında yer alıyor.

Vakfiyesine nazaran, eşi Mihri Hatun olan Mimar Sinan’ın 3 çocuğu oldu. Kızlarının isimleri Neslihan ve Ümmühan olan Mimar Sinan’ın oğlu Mehmed ise kendisi hayattayken şehit oldu.

Mimar Sinan, yaklaşık 50 yıllık baş mimarlık serüveninde irili ufaklı yüzlerce yapıyı tasarlayıp inşa ederken birtakım binaları da tamir etti. Sinan, hayatı boyunca 82 cami, 52 mescit, 55 medrese, 7 darülkurra, 20 türbe, 17 imaret, 3 darüşşifa, 6 su yolu, 10 köprü, 20 kervansaray, 36 saray, 8 mahzen ve 48 hamam olmak üzere 350’den fazla yapıta imza attı.

Eserleri ortasında en fazla cami, mescit ve külliyeler dikkati çekse de Mimar Sinan, köprü ve su kemeri üzere farklı alanlarda da kıymetli yapılar inşa etti.

İstanbul’un su problemini çözdü

Mimar Sinan’ın mühendislik mükemmeli olarak nitelendirilen Kırk Çeşme Su Tesisi ile İstanbul’a 55 kilometre aradan su ulaştırıldı. Baş havuz ile küçük havuzlar, çökeltme havuzları, su kemerleri, bentler, katmalar ve maksemler inşa eden Sinan, 16. yüzyılda İstanbul’da yaşanan su meselesini çözdü.

Bu tesisin değerli modülleri olan Uzun Kemer, Kırık (Eğri) Kemer ve bilhassa Mağlova Kemeri dünyada gibisi olmayan mimarlık ve mühendislik abidesi olarak hala ayakta duruyor.

Yaşadığı devrin sanat kollarıyla da yakından ilgilenen Mimar Sinan, yapıtlarında 16. yüzyıl Osmanlı çini, sınır, oymacılık ve tezyinat sanatlarını da bünyesinde barındırdı.

Sinan, baş mimar olduğu sürece inşa ettiği cami, külliye, köprü üzere yapıtların yanı sıra birtakım eski yapıların onarım ve tamirini de gerçekleştirdi.

Ayasofya Mescidi’nin ayakta kalması için değerli çalışmalar yapan Sinan, 1573’te caminin kubbesini onararak etrafına payandalar yaptı. Yaptığı dokunuşlar Ayasofya’nın bugünlere sağlam olarak gelmesini sağladı.

Eski ve değerli yapıtların yakınına inşa edilen, onların görünümlerini bozan yapıların yıkılmasıyla ilgili de çalışan Sinan, Zeyrek Camii ile Rumeli Hisarı civarına yapılan kimi konut ve dükkanların yıkımını sağladı. Sinan ayrıyeten, su yolları, İstanbul caddelerinin genişliği, meskenlerin imali ve lağımların bağlanmasıyla da uğraştı.

Çıraklık, kalfalık ve ustalık yapıtı olan külliyeler

İmparatorluğun birçok kentinde yapıtlara imza atan Mimar Sinan, mimarlıkta kat ettiği evreleri 3 büyük külliye ile tanımladı.

Sinan, 1548’de tamamladığı Şehzade Mescidi’ni “çıraklık eseri”, 1557’de tamamladığı Süleymaniye’yi “kalfalık eseri”, 1575’te ibadete açılan Selimiye’yi ise “ustalık eseri” olarak nitelendirdi.

Ortaya koyduğu mescitler, külliyeler, köprüler ve öteki yapıtlarıyla imparatorluğun başşehri İstanbul’u da zenginleştirerek kentin siluetini belirleyen Mimar Sinan, İstanbul’da 36 cami, 22 mescit, 18 mektep ve medrese, 4 darülkurra ve kitaplık ile 12 hamam inşa etti.

Mimar Sinan’ın İstanbul’da yer alan yapıtları şöyle:

Camiler

Ahi Çelebi Camii, Cihangir Camii, Çavuşbaşı Camii, Defterdar Ebul Fazl Camii, Draman Camii, Buyruk Buhari Camii, Atik Valide Camii, Ferruh Kethuda Camii, Gazi Ahmet Paşa Camii, Kazasker Abdurrahman Çelebi Camii, Hacı Evhad Camii, Hadım İbrahim Paşa Camii, Haseki Sultan Camii, Hoca Hüsrev Ramazan Efendi Camii, Hürrem Çavuş Camii, Kapıağası Mahmud Ağa Camii, Kasım Paşa Camii, Kılıç Ali Paşa Camii, Merkez Efendi Camii, Mihrimah Sultan Camii (Edirnekapı), Mihrimah Sultan Camii (Üsküdar), Molla Çelebi Camii, Muhiddin Çelebi Camii, Nişancı Camii, Odabaşı Camii, Piyale Paşa Camii, Rüstem Paşa Camii, Sinan Paşa Camii, Sokullu Mehmet Paşa Camii, Süleymaniye Camii, Şah Sultan Camii, Şehzade Camii, Şemsi Paşa Camii, Turşucuzade Hüseyin Çelebi Camii, Zal Mahmud Paşa Camii.

Mescitler

Abdi Subaşı Mescidi, Arpacıbaşı (Hayrettin Çelebi) Mescidi, Beyceğiz Mescidi, Çilingirler (Ruznameci Abdi Çelebi) Mescidi, Defterdar Mahmud Efendi Mescidi, Duhanizade Mescidi, Hacegizade Mescidi, Hacı Hamza Mescidi, Hacı Hasan Mescidi, Hacı Paşa Mescidi, İbrahim Paşa Zevcesi Mescidi, İlyaszade Mescidi, Kasap Hacı İvaz Mescidi, Meşeli Mescid, Münzevir Karcı Süleyman Subaşı Mescidi, Pazarbaşı Mescidi, Saray Ağası (Davut Ağa) Mescidi, Sarraf (Savak) Mescidi, Sırmakeş Mescidi, Süleyman Subaşı (Kirazlı) Mescidi, Pir Ferhat Mescidi, Üçbaş Mescidi.

Mektep ve medreseler

Abdüsselam Medresesi, Atik Valide Medresesi, Hacegizade Medresesi, Hacı Evhad Mektebi, Hafız Mustafa Çelebi Mektebi (Taş Mektep), Haseki Hürrem Sultan Medresesi, İbrahim Paşa Medresesi, Kapıağası Cafer Ağa (Soğuk Kuyu) Medresesi, Kapıağası Mahmud Ağa Mektebi, Kılıç Ali Paşa Medresesi, Mihrimah Medresesi (Üsküdar), Mihrimah Mektebi (Üsküdar), Mihrimah Medresesi (Edirnekapı), Nişancı Mehmed Bey Medresesi, Sokullu Mehmed Paşa Medresesi, Süleymaniye Medresesi, Şehzade Medresesi, Şehzade Mektebi.

Türbeler

Ayas Paşa Türbesi, Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi, Büyük Piyale Kasım Paşa Türbesi, Gazi Ahmed Paşa Türbesi, Hacı Paşa Türbesi, Haseki Hürrem Sultan Türbesi, Yasal Sultan Süleyman Türbesi, Kılıç Ali Paşa Türbesi, Merkez Efendi Türbesi, Rüstem Paşa Türbesi, Siyavuş Paşa Türbesi, Sokullu Mehmet Paşa Türbesi, Sultan Selim Türbesi, Şehzadeler Türbesi, Zal Mahmut Paşa Türbesi.

Darülkurra, kitaplıklar ve hamamlar

Hüsrev Kethüda Darülkurrası, Merkez Efendi Kitaplığı, Müfdi Sadi Çelebi Darülkurrası, Sokullu Mehmed Paşa Kitaplığı.

Ağa Hamamı, Ayakapı Hamamı, Fındıklı Hamamları, Hacı Evhad Hamamı, Haseki Hürrem Sultan Hamamı, Hüsrev Kethüda Hamamı, Kılıç Ali Paşa Hamamı, Lütfü Paşa Hamamı, Merkez Efendi Hamamı, Mihrimah Hamamı, Valide Sultan Hamamı, Yakup Ağa Hamamı, Yeşil Direk Hamamı.

About The Author

admin

See author's posts