Pestisit tehlikesine karşı tahlil: Üretici sorumluluğu ve aktif kontrol

Sebze ve meyvelerde halk sıhhati için risk içeren pestisit kalıntıları argümanları devam ederken, toplumsal medyada aktifliği tartışmalı yollar süratle yayılıyor. Dr. Müge Kesici Baysoy, sorunun lakin üreticilerin şuurlu uygulamaları ve faal kontrol sistemiyle çözülebileceğine dikkat çekti.

Tarım eserlerinde pestisit kalıntısı bulunduğuna dair argümanlar kamuoyu gündeminde yerini korurken tahlil için gözler üretici şuuruna ve kontrol sistemlerine çevrildi. Bahçeşehir Üniversitesi Sürdürülebilir Besin Sistemleri Merkezi Müdür Yardımcısı Dr. Müge Kesici Baysoy bahsin bilimsel boyutunu ve tahlil yollarını anlattı.

Ciddi sıhhat meselelerine neden olduğu bilinen pestisitle ilgili toplumsal medyada pek çok tahlil önerisi argümanları, hatta pestisit kalıntılarını tespit ettiği öne sürülen ölçüm aygıtlarının tanıtımları sık yer alıyor. Pestisit eserlerinin çok çeşitli olduğunu ve farklı etken unsurlar içerdiğini belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, “Besin unsurlarının üretimi, tüketimi ve depolamaları sırasında, besin kıymetini bozan ve besinleri yok eden, ziyan veren haşereleri, mikroorganizmaları ve öteki zararlıları (pestleri) yok etmek için kullanılan fizikî, kimyasal yahut biyolojik savaş hususlarına pestisit denir. Yumuşakçalara, kuşlara, öbür farklı organizmalara karşı farklı içeriklere sahip pestisitler kullanılır. 1945’ten itibaren daha çok bitki kökenli pestisitler kullanılırdı. Lakin 1960’dan, yeşil ihtilalin hızlandığı periyottan sonra daha aktif olan kimyasal pestisitler kullanılmaya başladı. ve vakit içinde çok fazla çeşitlilikte pestisit gurupları ortaya çıktı” dedi.

Kanser riskini arttırıyor

Pestisitlerin insan sıhhati için çok tehlikeli olduğunu ve bu ilaçlara bağlı ölümlerin raporlandığını söz eden Dr. Kesici Baysoy, şunları söyledi:

“Bunların hepsi kimyasal unsurlar Hepsinin farklı farklı etken hususları ve limit dozu var. Bu dozu aşınca hepsinin önemli bir toksik tesiri var. Bununla ilgili dünyada pek çok vefat raporu dahi var. Kimi etken unsurlar az alınsa dahi toksik özellik gösterebiliyor. Bu durum çok değerli zira kimi kanser cinslerinin ana sebebinin tarım ilaçları olduğuna dair çalışmalar olduğunu da biliyoruz.”

Üretici sorumlu davranmalı

Pestisitlerin kalıntısının azaltılması için çiftçilerin ilaçlama kurallarına uymasının çok kıymetli olduğunu belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, kontrollerin de sıkılaştırılmasının kıymetine dikkat çekti. Kesici, şu bilgileri verdi:

“Tarım ilaçlarının üzerinde, hangi dozda, ne formda kullanılacağı bilgisi vardır. Birebir vakitte tarım ilacının ne kadar müddette tesirini kaybedeceği de belirtilir. Çiftçilerin buna uyması çok değerli. Zira birtakım pestisit tipleri zerzevatın ya da meyvenin içine de nüfuz eder. Lakin bitki güneş ışığından da faydalanarak bu pestisiti vakit içerisinde parçalayarak etkisiz hale getirir. Bu dönüşüm için aşikâr vakte gereksinim vardır. Örneğin; ilacın tesirinin biteceği müddet 20 gün ise bundan evvel hasat yapılmamalıdır. Lakin kimi çiftçiler, ilaçlama yaptıktan sonra bu süreyi beklemeyebiliyor. Bazen, pazara yeni çıkan bir eserin fiyatı yüksek olacağı için karlılık gözetilerek erken hasat yapılabildiğini duyuyoruz. Olağan bu sırada yapılacak kontroller de çiftçilerimize hem yol gösterecek hem de gerçek hasat vaktine uymalarını sağlayacaktır. Bu yahut gibisi durumlar bizleri yüksek kalıntı ile karşı karşıya bırakan sebeplerdendir.”

Denetimler daima ve kapsamlı olmalı

Dr. Müge Kesici Baysoy, insan sıhhati açısından önemli tehditler oluşturan pestisitler ile ilgili ülkemizdeki birtakım bölgelerde önemli kontrollerin yapıldığını vurguladı. Son periyotlarda yüksek pestisit kalıntısı tezleri üzerine de yapılması gerekenler olduğunu belirten Kesici, şunları söyledi:

“Pestisit etken hususları çok farklı olabildiği için bu ilaç kalıntılarının tespiti laboratuvar ortamında gerekli ekipmanlarla yapılabilir. Hallerde ve ilgili satın almaların yapılacağı yerlerde de laboratuvarlar oluşturularak buralarda da numuneler alınarak kontroller yapılabilir. Bir de bu kontroller, tıpkı bölgeden ya da üreticiden gelen eserler için bir seferle sonlu olmamalı. Her yeni parti eser için yine kontrol yapılmalı ve limit aşımı belirlendiği durumlarda gereken ceza uygulanmalıdır. Bu sayede farklı, tarlalarda ya da sonraki hasatta ortaya çıkacak yüksek kalıntı riskinin de önüne geçilebilir. Kalıntının limitleri aşması durumunda uygulanacak cezalar, üreticinin de daha dikkatli olmasını sağlayacaktır. Tahminen eğitimlerle de bu durum desteklenebilir.”

‘Karbonatlı su sonlu ilaç çeşidinde etkili’

Sosyal medyada yer alan pestisite karşı tahlil tekliflerine de değinen Dr. Müge Kesici Baysoy, sıklıkla lisana getirilen meyve ve sebzelerin karbonatlı suda bekletilmesinin pestisiti yok edeceği argümanına ait, “Pestisitlerin etken unsuru çok çeşitlidir. Tahminen bir iki çeşit etken maddeyi kabukta karbonatlı su uygulamasıyla etkisiz hale getirmek mümkündür. Lakin tüm etken unsurların giderilmesi için bu her vakit geçerli bir usul değil.” dedi. İnternet üzerinden satılan pestisit ölçüm aygıtlarıyla ilgili de konuşan Kesici, şunları söyledi:

“Pestisit üretiminde çok farklı kimyasallar kullanılır. Bu aygıtlarla bu kadar farklı etken maddeyi tespit etmek mümkün değil. Bu tespitler fakat laboratuvar ortamında yapılabilir.”

Evde arındırma imkanı kısıtlı

Pestisitten kurtulmak için meskenlerde yapılabilecek tahlillerin hudutlu olduğunu belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, “Bu ilaçların temizlemesi için literatürde laboratuvar ortamında hayli faal soğuk plazma, mikro kabarcık üzere kimi formüller var. Fakat bunların meskenlerde ya da küçük işletmelerde kullanılması mümkün değil. Tekrar de konutlarda bilhassa kabuktaki pestisiti azaltmak için eseri akan su altında bir müddet yıkamak çok değerli. Kabuğu soyulabilecek eserleri soyarak yemek de meyve etine işlememiş pestisit için bir tahlil olabilir. Fakat açık konuşmak gerekirse burada vatandaşların yapabileceği çok fazla tahlil de yok. Üreticilerin dikkatli ve sorumlu davranması gerekiyor. Sorumlu davranmayan üreticilerin de kontrollerle ilaçları yanlışsız kullanmaya mecbur olmasının sağlanması gerekiyor” dedi. – İSTANBUL

About The Author

admin

See author's posts